پیچ خوردگی مچ پا چیست؟
پیچ خوردگی مچ پا از جمله شایع ترین آسیب های اندام تحتانی است. مفصل مچ پا بیش از هر مفصل دیگر بدن پیچ می خورد و پیچ خوردگی مچ پا یا دررفتگی مچ پا بیشتر در جوانان و افراد میانسال دیده می شود.
این ضایعه معمولاً در حین ورزش اتفاق می افتد گرچه گاهی در حین راه رفتن روی زمین های ناهموار هم ایجاد می شود. ضایعه عمده در پیچ خوردگی آسیب لیگامان یا رباط های اطراف مفصل مچ پا است.
این لیگامان ها در دو طرف مفصل قرار داشته و مفصل را محکم و سرجای خود نگه می دارند. لیگامان های مچ پا اجازه می دهند تا استخوان های دو طرف مفصل فقط در جهت های خاصی حرکت کنند و مانع از حرکت و جابجایی استخوان ها در جهات دیگر می شود.
لیگامان ها یا رباط ها بافت های محکم ولی قابل انعطافی هستند که در موقع حرکت مفصل در جهات خاصی کش می آیند و با برگشت وضعیت مفصل به حالت اولیه دوباره به طول اول خود بر می گردند. وقتی که استخوان های دو طرف مفصل در جهاتی که اجازه حرکت ندارند، بیش از حد جابجا شوند ممکن است لیگامان ها تحمل نیروهای وارده را نداشته و پاره شوند .
مکانیسم اصلی پیچ خوردگی مچ پا هم همین است. مهمترین رباط های مچ پا در قسمت داخلی و خارجی آن قرار دارند. آسیب رباط خارجی مچ پا بر اثر انحراف شدید مچ پا به داخل به وجود می آید.
پیچ خوردگی مچ پا بسیار شایع تر از آسیب رباط داخلی مچ پا است که بر اثر منحرف شدن و چرخش پا به سمت خارج ایجاد می شود.
پیچ خوردگی مچ پا عموما در طول فعالیت‌هایی که شامل پریدن یا فعالیت‌هایی که مستلزم تغییر جهت سریع مخصوصا در سطوح نامسطح است، به وجود می‌آید. این مشکل عموما در ورزش‌هایی مثل فوتبال، بسکتبال، والیبال و نتبال به وجود می‌آید. علت پیچ خوردگی مچ پا ترکیبی از چرخش پا به سمت داخل و چرخش پا و مچ پا به پایین در طول ورزش‌های است که در آن پا و مچ پا باید وزن زیادی را تحمل کند
بر حسب شدت آسیب لیگامان ها، پیچ خوردگی مچ پا را به سه درجه تقسیم می کنند
1- کشیده شدن خفیف لیگامان
2- پاره شدن فیبرهای لیگامان
3- پارگی کامل لیگامان
درجه 1:
- کشیدگی و پارگی جزئی رباط ه
ا- اخلال جزئی در کارایی (function) و عملکرد مفصل (مچ پا قادر به تحمل وزن می باشد با وجود اینکه آسیب دیده است).
– درد خفیف
- کمی ورم
- سختی نسبی در مفصل
درجه 2:
- کشیدگی و پارگی بیشتر در رباط ها
- بی ثباتی متوسط در مچ پا
- احساس درد متوسط تا شدید، تحمل وزن خیلی دردناک می باشد.
- ورم و سختی حرکت در مفصل
درجه3:
- پارگی کامل رباط ها، حرکت وجود ندارد.
– بی ثباتی کامل مفصل، مچ پا کارایی و عملکرد خود را از دست داده است.
– درد شدید که بعد از یک دوره کوتاه بدون درد شروع می شود.
– ورم شدید.
علائم و نشانه ها
علائم پیچ خوردگی مچ پا شامل درد و تورم در قسمت خارجی مچ پا است. پیچ خوردگی ممکن است کبودی و خونمردگی هم در این ناحیه دیده شود. حرکت دادن مچ پا به خصوص حرکات چرخشی مچ، چه توسط خود بیمار و چه توسط پزشک دردناک است.
چون علایم پیچ خوردگی مچ پا ممکن است به علت شکستگی مچ پا هم به وجود اید، پزشک معالج از مچ پای بیمار رادیوگرافی ساده به عمل آورده و از اینکه شکستگی در ناحیه وجود ندارد مطمئن می شود.
پیچ خوردگی مچ پا با مکانیسم کشش رباط ها در بچه ها نادر است.
بروز علایم شبیه به رگ به رگ شدن مچ در بچه ها اغلب به علت آسیب صفحات رشد پایین درشت نی و نازک نی است. آسیب این صفحات رشد ممکن است در رادیوگرافی ساده مچ پا به صورت شکستگی صفحه رشد دیده می شود.
درمان پیچ خوردگی مچ پا
هر چه اقدامات درمانی پیچ خوردگی مچ پا سریعتر شروع شود، شانس جلوگیری از درد مزمن و بی ثباتی طولانی مدت مفصل مچ بیشتر خواهد بود. در تمامی درجه های پیچ خوردگی مچ پا اصول (R.I.C.E)، استراحت Rest، یخ Ice، بانداژ compression، بالا بردن عضو Elevation را هر چه زودتر انجام دهید.
- به مچ پای خود استراحت بدهید- حفاظت در هنگام راه رفتن
- استفاده از یخ باعث کاهش ورم می شود. یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه و چندین مرتبه در روز استفاده کنید (استفاده بیشتر از 20 دقیقه توصیه نمی شود).
- بانداژ به منظور بی حرکت کردن مفصل و مراقبت از ناحیه صدمه دیده ضروری است.
- بالا نگه داشتن عضو تا ارتفاع بالاتر از سطح افقی قلب.
فیزیوتراپی
درمان پیچ خوردگی مچ پا با فیزیوتراپی شامل موارد زیر می‌شود:
· ماساژ بافت نرم
· تحرک مفصل
· سوزن خشک (روشی برای رفع درد های عضلانی)
· اولتراسوند
· استفاده از عصا
· استفاده از ارتز
· بستن مچ پا
· مچ بند
· کمپرس سرد یا گرم
· حرکات ورزشی مخصوص بهبود انعطاف پذیری، استحکام و تعادل
· آب درمانی
· توصیه‌هایی در ارتباط با تنظیم فعالیت‌ها
· اصلاح وضعیت بیومکانیکی
· از سرگیری تدریجی فعالیت‌های روزمره
· توصیه در ارتباط با انتخاب کفش مناسب
